每种拉曼线类型能量跃迁的示例 拉曼效应是物质散射光的一种形式。当样品暴露在强烈的、高能量的单色光源(如激光)下时,可以观察到拉曼效应。大多数被物质散射的光子将发生弹性散射,这意味着光频率不会发生变化。这会在与源频率相同的频率处产生一条强烈的线,称为瑞利线 。
光子也可能发生拉曼散射,其中它们发生非弹性散射。这意味着它们将在更高的或更低的频率处出现。这种类型的散射不如弹性散射常见,只有 107  个光子中大约 1 个会发生拉曼散射。斯托克斯线 出现在散射光以较低频率出现时。反斯托克斯线 出现在散射光以较高频率出现时。
即使辐射频率不对应于分子能级之间的跃迁,拉曼效应也适用。这无法用标准吸收或发射来解释,因此一定是拉曼效应。
拉曼光谱是一种测量非弹性散射的光谱技术。入射光能量的增加或损失对应于分子能级之间的跃迁。这些跃迁既是旋转的,也是振动的。高能光子激发分子到“虚拟态”(v1 ),然后分子在发射时返回到不同的 状态(v2 )。由于初始和最终能级之间的差异,会发射出不同频率的光。
拉曼光谱的总选择规则指出,分子必须具有各向异性极化才能具有拉曼光谱。各向异性 表示在某些方向上有所不同,在这种情况下,分子的电子密度必须非均匀地极化,从而使其可以通过拉曼光谱观察到。
一些球形顶分子的示例 这种选择规则解释了为什么拉曼光谱可以成功分析同核双原子分子(例如 H2  和 N2 ),而旋转和振动光谱技术却无法分析。
任何可以各向异性极化的分子都会出现拉曼效应。球形顶分子不能各向异性极化,这是因为它们具有三个相等的惯性矩。因此,这些分子无法使用拉曼光谱观察到。
线性分子的拉曼光谱的特定选择规则是     Δ  J  =  0  ,  ±  2      {\displaystyle \Delta J=0,\pm 2}            v  ~        =  4     B  ~        (  J  +  1  )      {\displaystyle {\widetilde {v}}=4{\widetilde {B}}(J+1)}            B  ~        =    h   8   π   2      c  I            {\displaystyle {\widetilde {B}}={\frac {h}{8\pi ^{2}cI}}}     
可以使用以下方程计算分子的旋转能:     E   r  o  t      =     h   2       4   π   2      μ   r   e     2            J  (  J  +  1  )      {\displaystyle E_{rot}={\frac {h^{2}}{4\pi ^{2}\mu r_{e}^{2}}}J(J+1)}     
振动拉曼光谱的特定选择规则指出,只有 Δv = ±1 跃迁是允许的。这与振动吸收光谱相同。振动拉曼跃迁与旋转拉曼跃迁同时发生,这会导致 Δv = ±1 峰中由于旋转跃迁而产生的分支。振动跃迁导致 3 个分支具有来自旋转跃迁的精细结构。在光谱中,每条线对应于量子数 v、J 或两者变化。
分支 
能级跃迁  
O 
ΔJ=-2  
Q 
ΔJ=0  
S 
ΔJ=2  
从纯旋转拉曼光谱计算 N2  的旋转能级。
    Δ  J  =  ±  1      {\displaystyle \Delta J=\pm 1}     
可以使用以下拉曼光谱的间距和 J 值,计算出找到氮气旋转能级的示例计算。此计算将分三个步骤完成。
       B  ~            {\displaystyle {\widetilde {B}}}     
2. 找到惯性矩,    I      {\displaystyle I}     
3. 找到旋转能量,     E   r  o  t          {\displaystyle E_{rot}}     
步骤 1:计算旋转常数 B
从上图可以看出,间距或 v 大约为 8.00 cm-1 ,对应于量子数 J = 1。使用这些值,可以通过重新排列以下公式来计算 B
       ν  ~        =  4     B  ~        (  J  +  1  )      {\displaystyle {\widetilde {\nu }}=4{\widetilde {B}}(J+1)}     
       B  ~        =      ν  ~       4  (  J  +  1  )            {\displaystyle {\widetilde {B}}={\frac {\widetilde {\nu }}{4(J+1)}}}     
       B  ~        =     8.00  c   m   −  1         4  (  1  +  1  )            {\displaystyle {\widetilde {B}}={\frac {8.00cm^{-1}}{4(1+1)}}}     
       B  ~        =  1.00  c   m   −  1          {\displaystyle {\widetilde {B}}=1.00cm^{-1}}     
       B  ~        =    h   8   π   2      c  I            {\displaystyle {\widetilde {B}}={\frac {h}{8\pi ^{2}cI}}}     
    I  =    h   8   π   2      c     B  ~                  {\displaystyle I={\frac {h}{8\pi ^{2}c{\widetilde {B}}}}}     
Note: h is Planck's constant 
  
    
      
        6.62607004 
        × 
        
          10 
          
            − 
            34 
           
         
        J 
        
          / 
         
        s 
       
     
    {\displaystyle 6.62607004\times 10^{-34}J/s} 
   
 
  
    
      
        2.99792458 
        × 
        
          10 
          
            10 
           
         
        c 
        m 
        
          / 
         
        s 
       
     
    {\displaystyle 2.99792458\times 10^{10}cm/s} 
   
 
  
    
      
        c 
        
          m 
          
            − 
            1 
           
         
       
     
    {\displaystyle cm^{-1}} 
   
  
    I  =     6.626  ×   10   −  34      J   /    s     8   π   2      (  2.998  ×   10   10      c  m   /    s  )  (  1.00  c   m   −  1      )            {\displaystyle I={\frac {6.626\times 10^{-34}J/s}{8\pi ^{2}(2.998\times 10^{10}cm/s)(1.00cm^{-1})}}}     
    I  =  2.799  ×   10   −  46      k  g   /     m   2          {\displaystyle I=2.799\times 10^{-46}kg/m^{2}}     
    I  =  μ   r   e     2          {\displaystyle I=\mu r_{e}^{2}}     
     E   r  o  t      =    h   4  π  μ   r   e     2            J  (  J  +  1  )      {\displaystyle E_{rot}={\frac {h}{4\pi \mu r_{e}^{2}}}J(J+1)}     
注意:将 I 的方程代入能量方程将给出
     E   r  o  t      =     h   2       4   π   2      I        J  (  J  +  1  )      {\displaystyle E_{rot}={\frac {h^{2}}{4\pi ^{2}I}}J(J+1)}     
     E   r  o  t      =     (  6.626  ×   10   −  34      J   /    s   )   2         4   π   2      (  2.799  ×   10   −  46      k  g   /     m   2      )        1  (  1  +  1  )      {\displaystyle E_{rot}={\frac {(6.626\times 10^{-34}J/s)^{2}}{4\pi ^{2}(2.799\times 10^{-46}kg/m^{2})}}1(1+1)}     
     E   r  o  t      =  3.94  ×   10   −  23      J      {\displaystyle E_{rot}=3.94\times 10^{-23}J}     
注意:由于      E   r  o  t          {\displaystyle E_{rot}}         J  =  1      {\displaystyle J=1}         J  =  1      {\displaystyle J=1}         J      {\displaystyle J}