满语/图书馆/论语/juwan ningguci fiyelen
论语 季氏第十六
| 1. gi halangga, juwan ioi gurun be dailaki seree, žan io, gi lu, kungdzi de acanjifi hendume, gi halangga, juwan ioi gurun de baita deribuki sembi. kungdzi hendume, kio sini endebuku waka sembio. juwan ioi gurun serengge, julgei nenehe han -i dergi meng -ni bade ejen obuhange. geli gurun -i jecen -i dorgi de bi. ere boihoju jekuju -i amban kai. dailafi ainambi. žan io hendume, fudzi cihalahabi. meni juwe nofi, gemu cihakū. kungdzi hendume, kio, jeo žin -i henduhe gisun, hūsun tucifi, jergi de bisu, muterakū oci, naka sehebi kai. tuksicuke be karmatarakū, tuhere be sujarakū oci, terebe aisilaburengge ai baita. tere anggala, sini gisun ufarahabi. tasha ihasi, hūrigan ci tucire, eihume gu, sithen de efjere oci, tere wei endebuku ni. žan io hendume, te juwan ioi gurun, akdun bime mi -i bade hanci te gairakū oci, amaga jalan urunakū juse omosi de jobocun ombi. kungdzi hendume, kio ambasa saisa, cihalaha be jailabufi urunakū arame gisurerengge be ubiyambikai. kio bi donjici gurun bisire, boo bisire urse, komso de joborakū, neigen akū de jobombi. yadahūn de joborakū, elhe akū de jobombi sehebi. ainci enigen oci, yadahūn ojorongge akū, hūwaliyasun oci, koso oorongge akū. elhe oci, ungkeburengge akū. uttu ofi, tuttu goroki niyalma daharakū oci, tu erdemu be tuwancihiyafi jibumbi. jihe manggi, elhe obumbi, te io, kio, fudzi de aisilara de, goroki niyalmmai daharakūngge be jibume muterakū. gurun -i garjame efjere, fakcame samsire be tuwakiyame muterakū bime, gurun -i dorgi de, kalka, gejun acinggiyara be hebešembi. mini olhorongge, gi sun halangga -i jobocnu, juwan ioi gurun de akū, huwejen -i dorgi de bi ayoo sembi. | 1. 季氏將伐顓臾 冉有 季路見於孔子 曰 季氏將有事於顓臾 孔子曰 求 無乃爾是過與 夫顓臾 昔者先王以為東蒙主 且在邦域之中矣 是社稷之臣也 何以伐為 冉有曰 夫子欲之 吾二臣者皆不欲也 孔子曰 求 周任有言曰 陳力就列 不能者止 危而不持 顛而不扶 則將焉用彼相矣 且爾言過矣 虎兕出於柙 龜玉毀於櫝中 是誰之過與 冉有曰 今夫顓臾固而近於費 今不取 後世必為子孫憂 孔子曰 求 君子疾夫舍曰欲之而必為之辭 丘也聞 有國有家者 不患寡而患不均 不患貧而患不安 蓋均無貧 和無寡 安無傾 夫如是 故遠人不服則修文德以來之 既來之 則安之 今由與求也相夫子 遠人不服而不能來也 邦分崩離析而不能守也 而謀動幹戈於邦內 吾恐季孫之憂不在顓臾 而在蕭墻之內也 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 2. kungdzi hendume, abkai fejergi de doro bici, dorolon, kumun, tuwancihiyan, dailan, abkai jui ci tucimbi. abkai fejergi de doro akū oci, dorolon kumun, tuwancihiyan, dailan, goloi beise ci tucimbi. goloi beise eci tucici, ainci juwan jalan ohode, ufararakūngge komso. daifan ci tucifi, sunja jalan ohode, ufararakūngge komso. adabuha hafan, gurun -i hese be salici, ilan jalan ohode, ufararakūngge komso. abkai fejergi de doro bici, dasan daifan de bisirakū. abkai fejergi de doro bici, geren niyalma leolerakū. | 2. 孔子曰 天下有道 則禮樂征伐自天子出 天下無道 則禮樂征伐自諸侯出 自諸侯出 蓋十世希不失矣 自大夫出 五世希不失矣 陪臣執國命 三世希不失矣 天下有道 則政不在大夫 天下有道 則庶人不議 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 3. fudzi hendume, alban, siden -i boo ci aljafi, sunja jalan oho. dasan, daifan de ofi, duin jalan oho. tuttu tere hūwan gung -ni ilan gargan -i juse omosi eberekei kai. | 3. 孔子曰 祿之去公室五世矣 政逮於大夫四世矣 故夫三桓之子孫微矣 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 4. kungdzi hendume, nonggibure gucu ilan, ekiyendure gucu ilan, sijirhūn de guculere, akdun de guculere, ambula donjihangge de guculere oci, nonggibumbi. faksi hashū de guculere, icangga genggen de guculere, faksi anggalinggū de guculere oci, ekiyendumbi. | 4. 孔子曰 益者三友 損者三友 友直 友諒 友多聞 益矣 友便辟 友善柔 友便佞 損矣 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 5. kungdzi hendume, nonggibure buyen ilan, ekiyendure buyen ilan, dorolon kumun -i kemnere be buyere, niyalmai sain be gisurere be buyere, mergen gucu ambula be buyere oci, nonggibumbi. coktoloro sebjelere be buyere, jirgara saršara be buyere, sarilara be buyere oci, ekiyendumbi. | 5. 孔子曰 益者三樂 損者三樂 樂節禮樂 樂道人之善 樂多賢友 益矣 樂驕樂 樂佚遊 樂宴樂 損矣 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 6. kungdzi hendume, ambasa saisai ashan de bisire de, ialn calabun bi. gisunn isinjire onggolo gisureci, dabduri sembi, gisun isinjifi gisurerakū oci, gidaha sembi. boco cira be tuwarakū gisureci, dodangga sembi. | 6. 孔子曰 侍於君子有三愆 言未及之而言謂之躁 言及之而不言謂之隱 未見顏色而言謂之瞽 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 7. kungdzi hendume, ambasa saisa de ilan targacun bi. asihan -i fonde, senggi sukdun toktoro unde be dahame, boco de targambi. ciksika manggi, senggi sukdun jing etuhun be dahame, becen de targambi. sakdaka manggi, senggi sukdun ebereke be dahame, bahara de targambi. | 7. 孔子曰 君子有三戒 少之時 血氣未定 戒之在色 及其壯也 血氣方剛 戒之在鬥 及其老也 血氣既衰 戒之在得 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 8. kungdzi hendume, ambasa saisa de ilan olhocun bi, abkai hesebun de olhombi. yekengge niyalma de olhombi. enduringge niyalmai gisun de olhombi. buya niyalma, abkai hesebun be sarkū ofi olhorakū. yekengge niyalma be heoledembi. enduringge niyalmai gisun be olhorilambi. | 8. 孔子曰 君子有三畏 畏天命 畏大人 畏聖人之言 小人不知天命而不畏也 狎大人 侮聖人之言 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 9. kungdzi hendume, banitai sarangge, uju. tacifi sarangge ilhi, □□□ tacirengge, geli terei ilhi. □□□ tacirakū oci, tere uthai niyalmai dube kai. | 9. 孔子曰 生而知之者上也 學而知之者次也 困而學之又其次也 困而不學 民斯為下矣 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 10. kungdzi hendume, ambasa saisa de gūnirengge uyu bi. tuwara de genggiyen be gūnimbi. donjire de sure be gūnimbi. cira de nesuken be gūnimbi. arbun de gungnecuke be gūnimbi. gisun de tondo be gūnimbi. baita de ginggun be gūnimbi. kenehunjere de fonjire be gūnimbi. jili de jobolon be gūnimbi. bahara be sabuha de, jurgan be gūnimbi. | 10. 孔子曰 君子有九思 視思明 聽思聰 色思溫 貌思恭 言思忠 事思敬 疑思問 忿思難 見得思義 | ............................................................................... | ............................................................................... |
| 11. kungdzi hendume, sain be sabuha de amcacrakū -i adali, sain akū be sabuha de, fuyere muke de ulgara adalingge, bi, tenteke niyalma be sabuha, bi, tenteke gisun be donjiha, somime tefi mujin be baire, jurgan be yabume, doro be hafumburengge, bi tenteke gisun be donjiha, tenteke niyalma be sabure unde. | 11. 孔子曰 見善如不及 見不善如探湯 吾見其人矣 吾聞其語矣 隱居以求其志 行義以達其道 吾聞其語矣 未見其人也 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 12. kungdzi hendume, ci gurun -i ging gung de, minggan šohon -i morin bihe. akū oho inenggi, irgen, terei erdemu be jondohongge akū, be i, šu ki, šeo yang alin -i da de omihon de amcabucibe, irgen, tetele jodombi. yargiyan -i bayan de akū bicibe, iun damu encungge turgunde kai sehengge, tere enteke be henduhebi dere. | 12. 齊景公有馬千駟 死之日 民無德而稱焉 伯夷 叔齊餓於首陽之下 民到於今稱之 其斯之謂與 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 13. cen g'ang, be ioi de fonjime, agu sinde, inu encu donjiha babio. jabume, akū, seibeni emhun iliha de, lii bi, gardame tinggin be dulere de, irgebun -i nomun be tacihao seme fonjiha. unde seme jabure jakade, irgebun -i nomun be tacirakū oci, aini gisurembi sehe. liii bi, bederefi irgebun -i nomun bi taciha, gūwa inenggi, geli emhun iliha de, lii bi, gardame tinggin be dulere de, dorolon -i nomun be tacihao seme fonjiha. unde seme jabuha jakade. dodrolon -i nomun be tacirakū oci, aini ilimbi sehe, lii bi, bederefi, dorolon -i nomun be taciha. ere juwe be donjiha, cen g'ang bederefi urgunjeme hendume, emken be fonjifi ilan be baha. irgebun -i nomun be donjiha. dodrolon -i nomun be donjiha. geli ambasa saisai ini jui be aldanga obuha be donjiha. | 13. 陳亢問於伯魚曰 子亦有異聞乎 對曰未也 嘗獨立 鯉趨而過庭 曰學詩乎 對曰未也 不學詩 無以言 鯉退而學詩 他日 又獨立 鯉趨而過庭 曰學禮乎 對曰未也 不學禮 無以立 鯉退而學 禮 聞斯二者 陳亢退而喜曰 問一得三 聞詩 聞禮 又聞君子之遠其子也 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... | ||
| 14. gurun -i ejen -i sargan be, ejen jondome ohode, fujin sembi, fujin ini beyebe jonfome ohode, buya beye sembi. gurun -i niyalma jondome ohode, ejen -i fujin sembi. encu gurun de jondome ohode, sitahūn dorgi ejen sembi. encu gurun -i niyalma jondome ohode, inu ejen -i fujin sembi. | 14. 邦君之妻 君稱之曰夫人 夫人自稱曰小童 邦人稱之曰君夫人 稱諸異邦曰寡小君 異邦人稱之亦曰君夫人 | ||
| ............................................................................... | ............................................................................... |